Zwembad symposium 2019, een bruisende branche
Zwembadbouw is zo’n sector waarin alle mogelijke technische, esthetische, ecologische en zelfs maatschappelijke uitdagingen samenkomen. De deelnemers die het zwembad symposium 2019 bezochten: een uitgelezen kans om belangrijke spelers, trends en ontwikkelingen vakkundig op te een rijtje te zetten.
De productiviteit richting topsnelheid
Het was een drukke dag voor het personeel van de exporuimtes in hotel van der Valk, Eindhoven. Daar had dit zwembad symposium alles mee te maken. Partners van der Organisatie bestaande uit Inducon, Prowater, VDH, Wattec, Rako en SCHOMBURG. Vandaag zijn hier ruim 100 mensen aanwezig; het zegt iets over het draagvlak voor dit initiatief. Het is ook een bont publiek: van opdrachtgevers, beleidsmakers, architecten en uitvoerders. Vele tegelzetters uit België en Nederland waren present. Dit doet deugd, hoe meer we alle betrokkenen bereiken, hoe makkelijker we ons doel naderen: het stimuleren van integrale samenwerking tussen alle spelers. Alleen zo kunnen we de productiviteit verhogen en inspelen op alle uitdagingen op vlak van technologie, duurzaamheid en regelgeving. Dit werd volmondig bevestigd: Er hangt hier een constructieve, informele sfeer vol leergierige verwachting én bereidheid om ervaringen uit te wisselen. Iedereen zoekt en vindt elkaar in de wandelgangen en de conference room. Want dit staat als een paal boven water: hier worden vruchtbare en belangrijke contacten gelegd. We zouden de afwezigen van ongelijk betichten, ware het niet dat dit verslag hen ook al een diepgaande inkijk verschaft in deze bruisende en inspirerende dag.
Pellikaan Bouwbedrijf: Zwembadbouw, wat is mogelijk
Een eerste spreker die bevlogen de toon mag zetten, is Jack Hazen, commercieel directeur van het gerenommeerde Pellikaan Bouwbedrijf. Zijn betoog over de exponentieel groeiende mogelijkheden en ecologische noodzaak is even nuchter als ambitieus: zwembadbouwers dragen een zware, maar hanteerbare, verantwoordelijkheid. Hazen: “De wereld is geen onuitputtelijke bron voor grondstoffen en fossiele brandstof. Willen we onze kinderen en kleinkinderen eenzelfde of betere levensstandaard als de onze bieden, dan moeten we ons bewust zijn van deze verpletterende verantwoordelijkheid. Een belangrijk struikelblok hierbij is het feit dat bij aanbestedingen nog steeds teveel beslist wordt in functie van het budget. Duurzaamheid is geen financieel verdienmodel, tenminste: niet op korte termijn. Op langere termijn betalen investeringen in duurzaamheid zich doorgaans wel economisch en maatschappelijk terug. De mogelijkheden om strenge EPC, GPR en BENG normen te halen zijn er: gasloze gebouwen, EPC-0, full electric, circulair omgaan met materialen… de techniek is niet het probleem. Maar deze inspanningen kosten geld en worden daarom vaak als eerste geslachtofferd. geschoven, verkleind of zelfs helemaal geschrapt. Jack Hazen is duidelijk een man met een missie. Wanneer het gaat over (openbare) gebouwen en zwembaden, vertrouwt hij ons nog toe dat hij veel ambitie en groeiende kennis vaststelt bij de private bedrijven, maar dat gemeentelijke overheden niet altijd (kunnen) volgen. Electorale, budgettaire en andere beperkingen ondermijnen soms een strak en helder bouwproces. Mede daarom biedt het zwembad symposium 2019 een mooi forum om één en ander aan te kaarten.
Wehrung architecten, maatschappelijke verantwoordelijkheid
Jerome Paumen, Wehrung architecten gaf een bloemlezing over het ontstaan van zwembaden, 2800 voor Christus tot het heden en naar de toekomst. Handelen vanuit een visie, stedenbouwkundig plan verankerd in de context, realisme, openbare toegankelijkheid, duurzaamheid en vooral geworteld in het landschap zijn de sleutel woorden en actie’s.
Inducon: Energie en gebruikersgemak
Van de instandhoudkosten voor een zwembad zijn de energie kosten vaak de grootste post. Voor een buitenbad is het iedereen helder dat hier gemakkelijk veel te besparen is door het bad buiten de openingstijden af te dekken. De besparing kan oplopen naar 60%, 40% wordt eigenlijk minimaal altijd gehaald. Voor een binnenbad is er echter ook een belangrijke besparing mogelijk. In de basis kan met door het bad ’s nachts af te dekken ca. 10-15% besparen op de energie kosten van sec het bad; maar door de ventilatie van het binnenbad uit te schakelen (dan wel laag te zetten) en door ook de hal temperatuur enige graden te laten dalen kan deze besparing oplopen naar 25-30%. Hoewel beduidend minder dan voor een buitenbad, zet dit op jaar basis toch echt zoden aan de dijk vanwege het gemiddeld 3 x langere gebruik van een binnenbad tov een buitenbad. Daarnaast is er een interessante bijvangst; water en chemicaliën besparing, maar vooral minder onderhoudskosten aan het gebouw zelf. Stel dat je door intensief gebruik van het bad maar 6 uur per etmaal kunt afdekken, dan pak je met een 30 jarig mjop toch 7,5 jaar geen vocht belasting in je gebouw. Dat is echt een serieuze kosten reductie. Vervolgens is ons advies het afdekken van een binnenbad met een folie afdekking uit te voeren. We hebben deze afdektechniek dusdanig ontwikkeld, dat een lamellen systeem voor een binnenbad juist nadelen heeft in plaats van voor delen. Deze nadelen zijn de veel hogere aanschaf kosten, dit kan inclusief de bouwkundige voorzieningen oplopen tot factor 3(!). Ook dekt een lamellen afdekking het water minder goed af door alle verbindingen tussen de lamellen. Daarnaast zijn, ondanks de hogere levensduur van de lamellen tov van de folie (ca. factor 2) de instandhoudkosten voor een folie afdekinstallatie lager dan voor de lamellen rolafdekking. Verwarm uw bad, niet onze planeet en dek uw bad af (mét een Inducon afdekking, dat dan weer wel).
SCHOMBURG: lijmen en afdichten, bescherming van de bouwconstructie
SCHOMBURG, de Duitse producent van lijmen en afdichtingsmaterialen. Als producent van enkele van de meest cruciale ‘bouwstenen’ voor zwembaden, voelden zij de stijgende noodzaak om de krachten en expertise te bundelen. Tegelzetters spitsen maar best hun ogen, want deze inzichten zijn simpelweg van goudwaarde. Bij zwembadbouw komen een groot aantal betrokken partijen aan zet. Wanneer al deze spelers niet aan hetzelfde zeel trekken, kunnen de gevolgen desastreus zijn. Om dit te vermijden is er nood aan een nauwgezette opvolging, waarbij iedere partij weet hoe ze moet inspelen op de constructie en materiaalkeuze van de andere. Gebeurt dit niet, dan ontstaat er schade die pijn doet aan de ogen, maar nog meer aan de portemonnee. Sommige projecten sneuvelen zelfs als gevolg van schade door foutieve afdichtingstechnieken en lijmen. De uiteenzetting van Christian Mischock liegt er niet om: Hij was dan wel zo attent ons te waarschuwen, er zijn foto’s van schrijnende schadegevallen en daarom niet minder ongeloof, aarzelend hoongelach en vooral: gezonde bezorgdheid. Dit is evenwel niet de strategie van een onheilsprofeet, wel die van een professional met oprechte passie voor zijn vak. Uiteraard reikt hij ook deskundige oplossingen aan: “Problemen kunnen ontstaan door een veelheid aan fouten. Ik hoorde hier vandaag de belangrijkste op: Eerst moet er rekening worden gehouden met een minimale leeftijd van de betonconstructie voor de afwerking met keramische materialen, rekening houdend met de dikte en het gebruik van epoxyhars of al dan niet een hoog flexibel mineraal. Ook de tijd dat het bassin gedurende proefvulling of neerslag met water in contact staat, bepaalt de wachttijd voor de tegelapplicatie. Water of ijs op de onafgewerkte bassinvloer beïnvloedt de uitzetting van het beton.
Een buitenafdichting, dus aan de rugzijde, wordt vaak vergeten, maar is meestal wel nodig. Het tempo waarop een zwembad gevuld wordt is ook belangrijk voor de spanning op voegen en tegels, hetzelfde geldt voor de temperatuur en de hardheid van het water. Bij SCHOMBURG wordt er gekeken naar de omstandigheden van ieder project; geen enkele situatie is dezelfde en elk zwembad is anders. Om een zwembad van een beschermende ‘bad-jas’ te voorzien, moeten tegelzetters rekening houden met enkele behoorlijk technische aspecten. Mischock: “Een goede voorbereiding is cruciaal. Al in de planningsfase worden alle aspecten die een sluitende afdichting beïnvloeden onder de loep genomen: inbouwdelen uit geschikt materiaal, aanleg van constructie- en bewegingsvoegen, inbouwdelen met toereikende flens, de beschikbare waterkwaliteit of -hardheid… Zeker voor de tegelzetter is een diepgaande voorbereiding van de ondergrond elementair. Hij moet letten op een maximale, ‘holleruimtevrije’ verlijming en mortelbruggen in het bereik van aansluitvoegen vermijden. Om hechtingsverminderende lagen op het oppervlak van de afdichtingsondergrond te vermijden, kan hij ook cementdekvloeren opruwen of zandstralen. Een andere meerwaarde ligt bij een hogere aanhechting door een optimale vernetting van het keramische materiaal. Vaak adviseren we tegelverlijming in buttering–floating methode, omdat dit de hechting zeer gunstig beïnvloedt. Deze en nog vele andere technische uitdagingen kunnen behoorlijk imposant overkomen. Schomburg stelt advies én hechtingsmaterialen ter beschikking die de vakman ontzorgen. Met onze materialen voldoen zwembadbouwers, en meer specifiek: tegelzetters, ruimschoots aan alle gestelde normen, zodat ze vol vertrouwen alle rampscenario’s kunnen omzeilen.
Ramoni Kromowidjojo, Olympische erkenning
Om de tegelzetter een extra hart onder de riem te steken nog een quote die we eregast en meervoudig olympisch zwemkampioene Ramoni Kromowidjojo, konden ontfutselen: “Ik heb het gevraagd in de Nederlandse olympische ploeg en we zijn het er unaniem over eens: de aangenaamste bekleding voor zwembaden blijft betegeling. Dit is zelfs helpend bij het indelen van een training of race.” De juiste betegeling droeg dus al bij tot menige gouden medaille: Qua erkenning telt dit .Verder was zij zeer vereerd om vragen, die zij nooit krijgt over de zwembad bouw, over mee te denken en haar mening te geven, zij leeft toch compleet in een zwembad.
TUV Nederland, Normen ja, maar welke?
Joost Avezaat van TUV Nederland gaf een uiteenzetting van normen voor de verschillende disiplines. Wanneer is een risico acceptabel? Door de maatschappij bepaald. Het maatschappelijk geaccepteerde veiligheidsniveau verandert met de tijd. Een norm is ‘de gebundelde wijsheid van mensen met expertise in het specifieke onderwerp’. In de norm staat een set afspraken over een bepaald onderwerp. Door het volgen van de norm kan een bepaald doel bereikt worden. Veel normen gaan over veiligheid: waar moet iets aan voldoen om als ‘veilig genoeg’ te worden beoordeeld. De traagheid van nieuwe normen komt ondermeer door Europa, ieder land heeft toch nog zijn specifieke eisen.
IAKS: Toekomst trends in de bouw
Stefan Kannewisch, IAKS laat ons de trends zien in de zwembadbouw. Zwembadgebouwen moeten steeds multifunctioneler, economisch, verantwoord en binnen het stedebouwkundig plan passen. Tijdsplanning moet ook steeds sneller, binnen 24 maanden van concept tot oplevering, maar moet wel 20-30 jaar functioneren. Zwemmen en baden is en blijft populair, maar de vraag is en zal verder veranderen, daarom moet het aanbod ook veranderen.
Rako: ambitieuze tegelgigant
Een andere, zeker voor de tegelbranche erg relevante, aanwezige op dit congres is Rako, producent van keramische vloer-, wand- en zwembadoplossingen. Als dochterbedrijf van de Oostenrijkse Lasselsberger groep, is Rako een grote speler op de Europese markt. Hun actieradius is indrukwekkend, maar dat geldt ook voor hun ambitie. Daarom willen ze zich nog dieper settelen in de Benelux markt. We zijn in Nederland en België nog niet zo bekend op dit vlak, maar zijn een meer dan volwaardige partner, doordat we alle middelen en producten in huis hebben om de zwembadtegels te leveren in alle maten en kleuren. Om je een idee te geven van onze schaal: Lasselsberger Ceramics, waartoe ook Rako behoort, heeft een totale productiecapaciteit ongeveer 65 miljoen m². In 2018 hebben wij onze klanten kunnen voorzien van 31 mil. m² keramische tegels, hebben we onze exportmarkten vergroot en onze samenwerking met strategische partners in groeiende markten verstevigd. We hebben de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in de nieuwste productietechnieken van keramisch materiaal voor wanden en vloeren. Momenteel werken 1.600 personeelsleden aan de productie van onze tegels in Tsjechie.” Tijdens een presentatie toont Kees Bootsman talloze beelden van ronduit schitterende zwembad realisaties in Europa en ver daarbuiten. Dit is duidelijk een branche die Rako tot in de puntjes beheerst. Boer: “Gezien de specifieke techniciteit van zwembadprojecten, streven we altijd naar een optimale betrokkenheid vanaf het begin. Zodra de materialen, technieken en budgetten zijn afgeklopt, garanderen wij een afwerking die duurzaam, mooi en praktisch is. Vrijwel alles is dan mogelijk: we hebben verschillende lijnen voor hoogte, afdichting, boording… Zo voldoen we helemaal aan de eisen van ieder project.”
Omegam Water, Water naar zwemwater
Hans Schoon, Omegam water, gaf ons inzicht, wat er allemaal gebeurd in een zwembad, met name het zwembad water. Het bevat soms wel 75 liter urine, poepbaterie en veel meer smerigheid. Daarom zijn er het keurmerk veiligheid & schoon en wet en regelgeving. Hierin staat beschreven, hoe men het water schoon en veilig houdt. Oorzaken en verbeterpunten: Onvoldoende controle en actie, sensoren meetbord wijken af, storing dosering en overbelasting door meer bezoekers dan de installaties aan kunnen. 92% van onze zwembaden zijn schoon en veilig. Daarom blijven meten.
Pro Water, Meten = weten
Wij, van Pro Water B.V. willen graag benadrukken hoe belangrijk juiste meetwaarden zijn.In zwembaden zijn de parameters vrij-chloor (VBC), totaal-chloor (TBC) pH, alkaliteit en hardheid de meest wezenlijke parameters die wat zeggen over de waterkwaliteit. Indien deze waarden niet op orde zijn is schoon- en veilig zwemwater amper te garanderen. Met name nauwkeurig meten en vervolgens een juiste interpretatie van deze gegevens is een must.
Bruggen gebouwd, missie geslaagd
Het mag duidelijk zijn: Dit zwembad symposium was een schot in de roos. Betrokkenen op alle niveaus kregen uitgebreid de kans om van gedachten te wisselen over wat de beste manier is om een zwembadproject zo duurzaam en degelijk mogelijk te realiseren. Ongetwijfeld zagen hier vruchtbare samenwerkingsverbanden het licht. Dat er nog veel werk voor de boeg ligt, staat vast. Dat de bereidwilligheid om hier samen verantwoordelijkheid te nemen groeit, is eveneens een understatement.
Tot ziens bij het zwembad symposium 2021!